Verblijfsafdeling kinderspychiatrie in passiefbouw: primeur in België

Voor het KAS, de nieuwe verblijfsafdeling van de kinderpsychiatrie in het AZ Sint-Lucas Brugge, stond een modern en energiezuinig ontwerp met een huiselijke en warme uitstraling centraal. DETOO Architects dacht hiervoor aan een traditionele bouwmethode met bakstenen, maar om passief te kunnen bouwen zou er door de dikte van de muren veel ruimte verloren gegaan zijn. De baksteenstrippen van Sto, specialist in gevelisolatiesystemen en haar bekledingen, boden de oplossing. De steenstrippen maken de authentieke reconstructie van baksteengevels mogelijk, zonder de charme van de traditionele baksteen te verliezen.

Bouwen met een blik op de toekomst

Toekomstgericht bouwen, rekening houdend met de bouwnormen op lange termijn, zonder in te boeten op gezelligheid en huiselijkheid, was essentieel voor de nieuwe verblijfsafdeling van het AZ Sint-Lucas. Er werd geopteerd voor een CO2-neutraal gebouw dat eigen energie opwekt, via zonnepanelen op het dak. Overproductie wordt gereïnjecteerd in het energienet van het ziekenhuis. Voor de verwarming is er gekozen voor een zespijpse warmtepomp. Om de zontoetreding onder controle te houden, is geopteerd voor een volledig geautomatiseerde zonwering met lamellen, want bij passiefbouw kan de temperatuur anders al snel oplopen. Naast een energiezuinige koeling en verwarming is er ook gekozen voor daglichtsturing. De afwezigheidssturing voor de verlichting werkt energiebesparend: de verlichting gaat uit als iemand een lokaal verlaat. Bij een passiefhuisstandaard moet er echter niet alleen rekening gehouden worden met de technieken, ook de isolatie is uiterst belangrijk. “Naast dak- en vloerisolatie is ook de isolatie van de buitenmuren van groot belang. Immers meer dan 20% van de warmte gaat door niet-geïsoleerde muren verloren”, zegt Alexander Rickert, product manager van Sto. Architectuur, stabiliteit en speciale technieken werden ontwikkeld vanuit een BIM-model aangevuld met onder andere comfortsimulaties en zonnestudies. Er werd gebouwd aan de strengste eisen naar u-waardes (ISO_1) en luchtdichtheid (n50=0,6 h-1). Boeckx Architects (inmiddels deel uitmakend van DETOO Architects) en Studiebureau Ingenium uit Brugge werkten het volledige passiefverhaal van dit K-Paviljoen uit.

Huiselijke uitstraling met baksteenstrippen

Voor een huiselijke, warme uitstraling van het gebouw, werd in eerste instantie gedacht aan een traditionele bouwmethode met bakstenen. Maar om volgens de passiefbouwnormen te kunnen isoleren, zou er zo veel ruimte verloren gaan. Om een slanke opbouw van de buitenmuren te garanderen, de binnenoppervlakte optimaal te benutten en de creativiteit van de architecten maximaal te laten gelden, werd geopteerd voor een ETICS of buitengevelisolatiesysteem van Sto. Hier werd 32 cm EPS (geëxpandeerd polystyreen) met lambda-waarde 0.032 W/mK aangebracht. Daaroverheen komt de wapeningslaag. Vervolgens werd gekozen voor een baksteenstrip uit het StoBrick assortiment van Sto. De steenstrippen worden uit volle bastenen gezaagd, waarvan de voorzijde gebruikt wordt. Voor het K-Paviljoen werd ook de achterzijde van de steen gebruikt om de gevel een authentieke en unieke uitstraling te bezorgen. Dankzij de steenstrips kan de ontwerper ook creatiever werken. “De structuur van de gevel werd opgebouwd volgens een speciaal patroon: 3 smalle gevelstenen, 2 brede stenen, dan 2 smalle gevelstenen, gevolgd door 1 brede steen”, aldus Alexander Rickert, Product Manager bij Sto. “Het was overigens ook een heuse uitdaging om alles mooi te laten aansluiten op de uitsprongen en de overkragingen. Speciale steenstrips met uitgezaagde hoek losten dit probleem op. Om de kostprijs te drukken werden de dagkanten niet op die manier uitgevoerd. Zo konden de aluminium rails van de zonwering mooi tegen de gevel ingewerkt worden”, aldus Rickert.

Contact met de buitenomgeving

Naast een energiezuinig ontwerp, was het van essentieel belang om een afzonderlijk gebouw te plaatsen waarin de leefgroepen in direct contact met de omliggende natuur kunnen treden en van een maximale lichttoetreding kunnen genieten. Tot voor kort was de verblijfsafdeling kinderpsychiatrie onderdeel van de eerste verdieping van het ziekenhuisgebouw. Rechtstreeks contact met de buitenomgeving was toen niet mogelijk. In 2013 werd er beslist om een afzonderlijke nieuwbouw voor kinder en jeugdpsychiatrie te ontwerpen waarin zowel therapie als verblijf zouden worden weggehaald worden uit het ziekenhuis. De vier leefgroepen zijn georganiseerd rond een centrale, open ruimte, dat licht, rust en de natuur binnenbrengt in het huis. Een nieuwe sportzaal was ook essentieel voor het dagverblijf. Deze is ondergebracht in de kelderverdieping, omdat de andere terreinen van de site al volgebouwd waren. Dankzij een Engelse koer kan het daglicht binnenschijnen in de sportzaal. De isolatie van Sto loopt daarenboven onder het gebouw door. Voor de ondergrondse sporthal werd vanaf een diepte van 3,5 meter speciale Foamglas-isolatie toegepast om aan de sterke grondwaterdruk te kunnen weerstaan. Het gebouw werd in juni 2018 opgeleverd.